In de tweede lockdown heb ik een gesprek met Jan Meijering. Hij is kunstenaar en docent beeldende vorming, woont met zijn gezin in Arnhem en is al zijn hele volwassen leven vegetariër. Ik ben benieuwd naar het verhaal hierachter en welke rol eten speelt in zijn leven.
Opgegroeid met het boerenleven
Jan is iemand die bewust met eten omgaat. Hij is opgegroeid op het platteland in Hummelo. Zijn ouders kwamen uit een boerenfamilie al waren ze zelf geen boer meer. Vader was de trotse directeur van een landbouwcoöperatie en dus stond de familie nog wel dicht bij het boerenleven. De veranderingen in de landbouw zoals schaalvergroting en mechanisatie werden als successen gezien omdat het voorspoed en gemak voor de boer betekende.
De familie had een moestuin en Jan heeft altijd interesse gehad daarin, in tegenstelling tot zijn 2 broers. In het ouderlijk huis van Jan werd traditioneel maar lekker gegeten. ‘Mijn moeder kookte netjes en gezond, had dat zo geleerd en er was geen reden om het anders te doen.’ Het eten ging gewoon zoals het ging en de sfeer aan tafel was doorgaans gemoedelijk.
Vegetariër? Geen probleem!
Jan werd op zijn 18de vegetariër, eigenlijk hield hij gewoon niet zo van vlees. ‘Ik ging steeds minder vlees eten en op een gegeven moment ging het me echt tegen staan. Toen was er geen weg meer terug voor mij.’ Hij ging eind jaren ‘70 studeren in Amsterdam en in die omgeving was het toen al niet vreemd meer om vegetarisch te eten. Maar ook binnen zijn familie, die toch van boerenafkomst was, leidde dit niet tot grote discussies. Iedereen liet elkaar in zijn waarde in de keuzes die hij of zij maakte. Illustratief daarvoor was dat er op een gegeven moment in een verkiezingsperiode in volstrekte harmonie zowel een poster van de VVD (van zijn vader) als van de PSP (van Jan) voor het raam hingen!
Vegan als aantrekkelijke optie
Jan leerde pas koken toen hij op zichzelf ging wonen en dat is dus altijd vegetarisch geweest. Bonen, in alle soorten en smaken, ontdekte hij toen als smaakvol en gezond alternatief. ‘Je had één vegetarisch kookboekje toen dat iedereen gebruikte. Als je dat vergelijkt met nu, was het nog wel echt pionieren. Tegenwoordig is het heel makkelijk om vegetarisch te eten.’
Hoe kijkt hij als vegetariër van het eerste uur aan tegen de vegan-trend van de laatste jaren? ‘Ik had altijd het idee dat ik al behoorlijk bewust bezig was maar alle aandacht die er nu is voor veganistisch leven zet mij aan het denken! Moet ik dan nog wel op leren schoenen lopen, en eieren en melk gebruiken? Het is wel verleidelijk om nieuwe stappen hierin te zetten.’
Leven en laten leven
De manier van onderzoeken hoe dingen zitten en welke keuze hij daarom maakt, noemt Jan “kennis bij elkaar scharrelen”. Hij stelt zich bescheiden op maar ik realiseer me dat hij ondertussen juist veel weet over veel onderwerpen! De discussie over hoe wel of niet te eten gaat vaak over uitersten en wordt nogal eens hard gespeeld in de media. Het is een verademing om Jan te horen praten hierover! Hij maakt bewuste keuzes maar ‘preekt’ hier niet over en dringt niemand iets op. Ook binnen zijn gezin gaat hij hier relaxed mee om. Jan is getrouwd en heeft 2 puberkinderen, zijn vrouw is geen vegetariër. Hoe ging het toen zijn kinderen klein waren, en leerden eten? ‘Ik twijfelde toen wel of ik mijn kinderen vegetarisch moest opvoeden, of dat het toch misschien ook goed voor kinderen is om wat vlees te eten.’ Het kwam erop neer dat hij en zijn vrouw de kinderen van jongs af aan aanboden wat ze zelf aten, en dat was overwegend vegetarisch maar niet alleen maar. Van bioloog Frans de Waal leerde hij een inspirerende les hierover. Het gaat over het verschil tussen biologisch (fysiek nodig hebben) en ethisch (is het wel of niet goed). Ofwel: Je kunt het zelf niet oké vinden om vlees te eten maar als je eigen kind aanvoelt dat hij het nodig heeft, mag je het dan verbieden? Voor Jan is het nu dan ook zo: ‘Als je leeft dan mag je leven en eten wat je zelf aanvoelt dat je nodig hebt. Of waar je nieuwsgierig naar bent. En als dat vlees is terwijl ik het niet eet, prima.’ Harmonie in het gezin vindt Jan belangrijk, eigenlijk net zoals het ging toen hij kind was. Iedereen heeft aan tafel dus ook een stem. Als iemand een gerecht niet lekker vindt, dan wordt het de volgende keer aangepast net zolang tot iedereen het goedkeurt.
Eten uit de moestuin en het voedselbos
Behalve een relaxte vegetariër is Jan nog altijd een enthousiaste moestuinier. Hij realiseerde zich eigenlijk pas sinds kort dat hij in de moestuin “de smaak van vers” terugvindt die hij vanaf het moment dat hij in Amsterdam ging wonen, kwijt was. Verder heeft hij sinds een paar jaar een stukje bos. ‘Als jongen van het platteland heb ik behoefte aan ruimte om me heen en in de stad heb ik dat niet.’ Jan verdiept zich voor zijn bos ook in voedselbosbouw. Hoe kan je het bos zo inrichten dat je het niet alleen fijn is om er te zijn maar ook dat je ervan kunt eten? ‘Want vruchten rechtstreeks van de boom of de plant plukken, dat is voor mij toch wel het allerlekkerste dat er is’. Zowel het moestuinieren als in het bos bezig zijn doet Jan het liefst met zijn gezin en hij is blij dat iedereen er wat van zijn of haar gading vindt.
Jan Meijering in zijn (voedsel)bos met pas geplante walnotenboom
Landbouw van de toekomst
Als gevolg van corona heeft Jan meer tijd om zich te verdiepen in wat hij belangrijk vindt. Hij vindt het schokkend hoe slecht het platteland en de landbouw ervoor staan. Verlies van biodiversiteit en van smaak, terwijl boerenbedrijven alsmaar groter moeten worden om te kunnen overleven. ‘Het is een totaal verziekt systeem, boeren moeten leven voor de export terwijl ons landschap eraan gaat. Ze hadden eigenlijk na de jaren ’70 moeten stoppen met de schaalvergroting, toen was het al klaar.’ Ondanks deze radicale gedachten ziet Jan zichzelf niet de barricades opgaan hiervoor, hij heeft de hoop gevestigd op een omwenteling in het denken van de politiek. ‘Er ligt in Wageningen al zoveel klaar aan innovaties en concepten om uit te voeren, zodra de wil er is en de noodzaak wordt gezien kan het snel gaan.’ Het belangrijkst in dit kader vindt hij fair pricing: we moeten de werkelijke prijs gaan betalen voor wat we eten en in bredere zin alles wat we consumeren. In zijn werk als docent beeldende vorming ziet hij het gebrek aan fair pricing ook terug. Wat hij en zijn leerlingen maken en exposeren is van waarde voor de maatschappij maar deze waarde wordt lang niet altijd in geld uitgedrukt.
Rituelen
Wat is de waarde van eten voor Jan? ‘Eten gaat over genieten. Het is een moment van gezelligheid met elkaar en aandacht voor elkaar. Samen eten is belangrijk voor mij. Wij hebben als gezin ook rituelen zoals samen paasbrood en kerstbrood maken. Het grappige is dat nadat ik dit één keer met ze gemaakt had, de kinderen er nu juist om vragen.’ Hoe mooi is dat: de kiem van samen eten in gezelligheid en harmonie is gelegd voor weer een nieuwe generatie!
Vertrouw op je eigen lichaam
Heeft Jan tot slot nog een advies voor anderen, hoe te eten? ‘Het belangrijkste is dat je vertrouwt op je eigen smaak en je lichaam. Het gaat meer om aanvoelen dan om kennis. Ik heb dat voor mezelf altijd heel vanzelfsprekend gevonden. Sinds ik daar een keer een discussie met iemand over had die wilde afvallen, heb ik er begrip voor dat dat niet voor iedereen zo vanzelfsprekend is. Als je niet van huis uit geleerd hebt wat een goede basis is, of dat ergens bent kwijtgeraakt, dan moet je die eerst wel aanleren.’ Toch ligt voor iedereen de basis bij jezelf vindt Jan: leer luisteren naar je lichaam en baseer daar je keuzes op hoe je eet en leeft.
Reactie plaatsen
Reacties